Direct naar hoofdinhoud

Onderzoeken prostaatkanker

Om prostaatkanker en het stadium van de kanker te kunnen vaststellen, zijn verschillende onderzoeken nodig. Als vervolgonderzoeken nodig zijn, ontvangt u hierover meer informatie van uw behandelend specialist.

Bloedonderzoek PSA-waarde

PSA is een eiwit dat door de prostaat gemaakt wordt en in het bloed gemeten kan worden. PSA betekent: Prostaat Specifiek Antigeen. Zowel een gezonde als een zieke prostaat maken PSA. Normaal zit er een klein beetje PSA in het bloed. Bij oudere mannen vaak wat meer dan bij jongere mannen. Dit geven we aan met een getal: de PSA-waarde. Een verhoogde waarde van dit eiwit kan duiden op prostaatkanker, maar een verhoogde PSA-waarde kan ook wijzen op bijvoorbeeld een ontsteking of goedaardige prostaatvergroting

Een PSA-waarde hoger dan 3 kán een aanwijzing zijn voor prostaatkanker. Het PSA kan iets zeggen over de grootte van een tumor en hoe groot de kans op uitzaaiingen is. Niet alle vormen van prostaatkanker maken PSA aan. Soms kan iemand met een PSA-waarde lager dan 3 toch prostaatkanker hebben.

Als er bij u een verhoogde PSA-waarde is gemeten en de huisarts heeft u daarom doorverwezen, dan herhalen we soms het PSA-onderzoek. Het PSA-onderzoek wordt na een behandeling opnieuw gedaan om te kijken of de behandeling aanslaat.

Rectaal toucher

Hierbij onderzoekt de uroloog (of huisarts) de prostaat met een vinger via de anus. Dit geeft een eerste indruk van de grootte van de prostaat en of de prostaat afwijkend aanvoelt

Echografie van de prostaat

Met geluidsgolven wordt de prostaat in beeld gebracht. Dit geeft informatie over de grootte van de prostaat en soms over een mogelijke tumor.

Op basis van de resultaten van bovenstaande onderzoeken wordt er een kans op prostaatkanker berekend met een rekenmodel: de prostaatwijzer. Als hieruit blijkt dat er een verhoogde kans op prostaatkanker is, wordt er meestal een MRI van de prostaat gemaakt. Als de MRI afwijkingen laat zien die passen bij prostaatkanker dan worden er in overleg met u biopten van de prostaat afgenomen.
Voor meer informatie over dit rekenmodel, bezoekt u de website met de prostaatwijzer.

MRI-scan

Een MRI-scan is tegenwoordig meestal het eerste beeldvormende onderzoek dat plaatsvindt. De beelden en de gegevens uit de prostaatwijzer gebruikt de uroloog om met u in gesprek te gaan over het wel of niet afnemen van biopten/punctie.

MRI is de afkorting van Magnetische Resonantie Imaging. Bij dit onderzoek worden delen van het lichaam in dwarsdoorsneden (dunne plakjes) afgebeeld. Met een magneetveld en radiogolven wekken we signalen in het lichaam op. Een antenne vangt deze signalen op en stuurt ze naar de computer. De computer zet de signalen om in een beeld. Er wordt dus geen gebruik gemaakt van röntgenstralen.

Prostaatbiopsie op geleide van een echografie en MRI

Tegenwoordig is een MRI vaak de eerste stap voor de biopsieën. De uroloog neemt van de afwijkende gebieden op de MRI extra biopten, naast gestandaardiseerde biopten verdeeld over de hele prostaat (het aantal is afhankelijk van de grootte van de prostaat). Soms worden echografiebeelden op een speciaal echoapparaat samengevoegd met de MRI-beelden die eerder zijn gemaakt. Dit is om de plek waar weefsel weggehaald moet worden zeer precies te bepalen. Deze MRI-gestuurde biopten heten ook wel ‘fusie’-biopten.

Gleason score/Graad (ISUP) groep

Tegenwoordig wordt een nieuwe score gebruikt: de ISUP score, ook wel graad-groep indeling genoemd. Deze wordt uitgedrukt in een getal tussen 1 en 5, waarbij 5 de meest agressieve vorm is. De score is afgeleid van de Gleason score.

Meer informatie over de graadgroepen en Gleason score vindt u op de website van kanker.nl.

Aanvullende onderzoeken

Soms is het nodig om te kijken of de prostaatkanker is uitgezaaid. Of aanvullend onderzoek nodig is, hangt af van een aantal tumorkenmerken. De uroloog bespreekt met u welke onderzoeken nodig zijn.

PSMA PET/CT-scan

We gebruiken de PSMA PET-scan (met of zonder CT) bij patiënten met prostaatkanker om te bepalen of er uitzaaiingen zijn. De PSMA PET is een relatief nieuwe techniek waarmee uitzaaiingen of terugkeer van de prostaattumor al vroeg zichtbaar kunnen zijn. Zelfs als de PSA-waarde in het bloed nog laag is. Hierdoor kunnen we nog beter bepalen welke behandeling het best past bij uw situatie. Binnen het Prostaatcentrum Noord-Nederland worden PSMA-scans gemaakt in het UMCG of op ziekenhuislocatie Scheper in Emmen van Treant zorggroep.

CT-scan

Met een CT-scan maken we een foto van de dwarsdoorsnede van uw weefsels en organen. Er worden verschillende foto’s gemaakt, waarbij gebruik wordt gemaakt van röntgenstraling. Die worden door de computer als ‘plakjes’ samengevoegd. Zo zijn uw organen en lymfeklieren goed in beeld te brengen.

Botscan

Met een botscan kan worden bepaald of er uitzaaiingen in uw botten zijn. Er wordt een licht radioactieve stof via een infuus ingebracht. Deze stof hecht zich aan uitzaaiingen in de botten, als die er zijn. Met een speciale camera kan dit worden gefilmd en vastgelegd.

In het UMCG wordt gebruik gemaakt van de natrium-fluoride (NaF) PET-scan in plaats van de botscan. Beide scans zijn vergelijkbaar effectief.